انجمن سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی دانشگاه شاهد
سرطان معده چیست؟!
سرطان در هر قسمت از بدن می‌تواند شروع شود. سرطان معده یا سرطان شکمی، از معده شروع می‌شود و وقتی شروع می‌شود که سلول‌های بافت معده بیش از اندازه و به تعداد غیرعادی رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند. این اتفاق باعث سخت شدن عملکرد بدن در آن ناحیه می‌شود. به طور کلی، معده انسان 5 لایه دارد که سرطان شکمی ابتدا، داخلی‌ترین لایه را درگیر می‌کند و به مرور زمان به لایه‌های بیرونی‌تر انتشار پیدا می‌کند.
سلول‌های سرطانی می‌توانند به نقاط دیگری از بدن انتشار پیدا کنند. مثلا سلول‌های سرطانی معده می‌توانند به روده و کبد هم سفر کنند (اصطلاحا به آن Metastasis می‌گویند). وقتی سرطان به بافت‌های دیگر سرایط می‌کند، دقیقا همان سلول‌های سرطانی به بافت جدید سفر می‌کنند. برای مثال اگر سرطان معده به کبد انتشار پیدا کند، سرطان کبدی وجود ندارد، سرطان، سرطان معده است که الان سلول‌هایش به کبد متاستاز کرده است.
به طور کلی نام‌دهی سرطان با توجه به عضو و بافت درگیر، انجام می‌شود.
پزشکان چگونه متوجه ابتلای بیمار به سرطان معده می‌شوند؟! (علائم شایع)
– درد شکمی
– سوزش معده (اصطلاحا Heartburn که سوزش سر معده یا قلب است)
– احساس گرسنگی نکردن، کاهش وزن بدون رژیم غذایی لاغری
– احساس سیری پس از خوردن وعده‌های بسیار کوچک
-استفراغ
-زردی پوست و چشم
اگر هرکدام از این علائم را دارید، ابتدا باید به متخصص معده و روده مراجعه کنید و پس از معاینه، اگر احتمال سرطان داده شود، به پزشک مربوطه ارجاع داده می‌شوید.
سرطان معده را چقدر باید جدی گرفت؟!
اگر بیماری‌تان سرطان معده تشخیص داده شد، باتوجه به میزان انتشار و زمانی که از شروع آن گذشته است، پزشکان بهترین درمان را برایتان انتخاب می‌کنند که به این تشخیص، مرحله (Stage) بیماری گفته می‌شود.
مرحله بیماری، میزان رشد سلول‌های سرطانی در بافت معده و نواحی اطراف آن را نشان می‌دهد. استیج سرطان همچنین پیش‌بینی می‌کند که اگر بیماری به بافت‌های اطراف معده متاستاز کند، چقدر احتمال دارد آن نواحی دور از معده باشند.
سرطان شما می‌تواند مرحله‌ای بین 0 تا 4 باشد. کمترین مرحله به معنی حداقل انتشار سرطان و وجود آن در داخلی‌ترین لایه معده می‌باشد؛ بیشترین مرحله نشانه‌ی حداکثر انتظار و خطر است.
آزمایش‌هایی که احتمالا باید انجام شوند:
آزمایش خون: این آزمایش به دلیل شمارش گلبول‌های قرمز خون هستند؛ چون ممکن است معده خونریزی سرطانی داشته باشد. مورد دیگری که در ازمایش قابل پیگیری است، وجود خون در مدفوع است که با چشم غیرمسلح نمیتوان آن را دید و این می‌تواند نشانه‌ای از خونریزی معده باشد.
آندوسکوپی فوقانی (بطور تخصصی Upper endoscopy یا EGD): این آزمایش به طور معمول برای سرطان معده انجام می‌شود. در طی این تست، یک لوله‌ی نازک منعطف، با یک نور و دوربین فیلمبرداری در انتهای آن، وارد دهان می‌شود و به داخل گلو و معده منتقل می‌شود. در هنگام تست اگر نقاطی سرطانی دیده شوند، دستگاه می‌تواند از آن نواحی نمونه برداری کند و به خارج منتقل کند (Biopsied) و سپس بررسی شوند.
آندوسکوپی (بطور تخصصی Endoscopic ultrasound یا EUS): این تست می‌تواند در هنگام آزمایش قبلی صورت گیرد. یک میله کوچک روی نوک لوله نازکی که داخل معده است، قرار میگیرد. این دستگاه از امواج و انعکاس آنها برای عکس‌برداری از لایه‌های داخل معده استفاده می‌کند. همچنین می‌تواند قسمت‌های مشکوک را جهت بررسی بیشتر، بیرون آورد.
Upper GI series: این آزمایش مجموعه‌ای از اشعه‌های ايکس است که پس از بلعیدن باریوم، در بدن به‌وجود می‌آیند. یک مایع غلیظ و گچی مانند که اشعه اکس را نشان می‌دهد. همچنین می‌تواند مشکلات دهانه داخلی گلو، شکم و قسمتی از روده کوچک را نشان دهد.
CT اسکن: با این تست که از اشعه ایکس کمک میگیرد، میتوان اندازه سرطان و میزان انتشار آن را نشخیص داد.
mri: این تست از امواج و آهن‌رباهای قوی کمک میگیرد تا عکس‌برداری را با جزئیات بیشتری ثبت کند و اندازه و میزان انتشار سرطان را دقیق‌تر نشان دهد.
اسکن PET: این آزمایش از نوع خاصی از شکر که توانایی دیده شدن در بدن به خصوص توسط دوربین را دارد، استفاده می‌کند. این شکر، نقاطی را که بیشترین میزان از سلول‌های سرطانی در آن تجمع کرده‌اند را نمایان می‌کند.
لاپاراسکوپی (Laparoscopy): اگر سرطان معده تشخیص داده شود، احتمالا این تست تجویز می‌شود تا بررسی کرد آیا جراحی گزینه‌ی مناسبی برای درمان است یا خیر. یک لوله نازک خم‌پذیر و یک دوربین فیلمبرداری در انتهای آن، از طریق یک شکاف کوچک روی شکم، وارد بافت شکم می‌شوند و این به پزشکان امکان دیدن داخل بافت و سلول‌های سرطانی را می‌دهد.
تست‌های آزمایشگاهی: این تست‌ها ممکن است برای بررسی خون شما انجام شوند. همچنین می‌توانند اطلاعات کلی راجع به شرایط سلامتی فرد بدهند.
درمان‌های این نوع از سرطان کدامند؟
- جراحی
- شیمی‌درمانی
- پرتودرمانی
- داروهای هدفمند
- ایمنی‌درمانی (Immunotherapy)
معمولا چند نوع درمان همزمان باهم انجام می‌شوند. روند درمان و بهبود به عوامل زیر بستگی دارد:
- سرطان کجای معده قرار دارد
- آیا سرطان به خارج از معده هم سرایط کرده‌است
- احتمال میزان بهبود هرکدام از درمان‌ها بطور جداگانه
- سن بیمار و میزان سلامتی عمومی‌اش
- احساسات شما راجع به درمان و اثراتی که در آینده خواهد داشت
آیا غذاهایی هستند که خوردن آنها باعث مبارزه با سرطان معده شود؟
یک رژیم غذایی بر پایه گیاهان، می‌تواند به جلوگیری از بسیاری از گونه‌های سرطان مانند سرطان معده، بپردازد. انجمن سرطان آمریکا به طور خاص توصیه می‌کند:
- مقدار زیادی از میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ که دارای مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان‌های ضدسرطان است.
- مرکباتی مانند پرتقال، لیمو و گریپ‌فروت که شامل ویتامین سی می‌باشند.
- هویج و سیب‌زمینی‌های شیرین که شامل بتاکاروتن و آنتی‌اکسیدان‌های قوی هستند.
- نان، ماکارونی و غلات سبوس‌دار
- ماهی، پرندگان و لوبیا (جایگزین گوشت قرمز)
- سیر، پیاز، موسیر، تره‌فرنگی و پیازچه که شامل آلیسین (یک ضد سرطان طبیعی) هستند.
- چای سبز که شامل پلی‌فنول است. (باعث جلوگیری و عقب انداختن آسیب رسیدن به سلول‌ها می‌شود)
به طور کلی آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین A و E و C می‌توانند به‌طور اختصاصی، خطر ابتلا به سرطان معده را در افرادی که رژیم غذایی خوبی ندارند، کاهش دهد.
دلیل ابتلا به سرطان معده چیست؟
عوامل زیادی ممکن است خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد که به چند نمونه از آنها اشاره میکنیم:
- سابقه این نوع از سرطان در خانواده
- تغییرات ژنتیکی که خطر ابتلا به سرطان معده و روده را افزایش می‌دهد.
- التهاب معده در اثر زخم معده یا گاستریت(Gastritis) مزمن
- سابقه عفونت هلیکوباکتر پیلوری(Helicobacter pylori) (نوعی باکتری موجود در معده)
- سابقه داشتن نوعی کم‌خونی (کمبود گلبول‌های قرمز خونی)
- کهولت سن
- استعمال دخانیات
- مصرف مشروبات الکلی
- رژیم غذایی پرنمک و کم میوه و سبزیجات
آزمایشات همچنان باید ادامه داشته باشند!
آزمایشات تشخیصی همچنان زمان درمان و پس از درمان هم باید ادامه داشته باشند. پزشکان در حین درمان، ممکن است دو الی سه بار ازمایشات را تکرار کنند؛ این کار جهت اطمینان حاصل کردن از انتخاب درمان درست و روند بهبود قابل قبول آن است.
سرطان معده از سرطان‌هایی است که احتمال برگشت و ابتلای دیگر اعضا را دارد، پس به صلاح‌دید پزشک، آزمایشات بعد از درمان هم ادامه پیدا خواهند کرد تا از سلامتی بیمار مطمئن شوند.
ویراستار: مهدیه قلم‌زن
منابع:
